بینامتنیت در شعر صلاح عبدالصبور

ادبیات معاصر عربی، مجموعه ای از مفاهیم نو را در‏بر دارد که برخی از آنها را از غرب گرفته است. یکی از این مفاهیم، بینامتنیت است که در زبان عربی، واژۀ «تناص» معادل آن است. بینامتنیت، روی‏کردی فرهنگی- اجتماعی است که در همۀ حوزه ها به‏ویژه ادبیات، رسوخ کرده و دگرگونی‏هایی شگرف را به وجود آورده است و شاعران معاصر عرب نیز از آن بهره برده اند. در این نوشتار، بر‏آنیم که بینامتنیت را در شعر صلاح عبد‏الصّبور، شاعر نو‏پرداز مصری، با تحلیل محتوا و تکیه بر ابیات او، بررسی و تجزیه و تحلیل کنیم و نمود‏های آن را در سه محور بینا‏فرهنگی ، مکالمه گرایی و نشانه شناسی واکاویم. در این مقاله، از تأثیر منابع فرهنگ خودی مانند قرآن کریم در گسترش امید، و ابوالعلاء المعرّی در تبیین اهمیت خرد، بر عبد‏الصّبور و نیز تأثیر فرهنگ بیگانه مانند تی. اس. الیوت در رواج اندیشۀ واقع‏گرایی او سخن گفته‏ایم و در ادامه، نگاه جامعه‏شناختی وی را در بیان و اصلاح مسائل و مشکلات اجتماعی، بررسی و تجزیه و تحلیل کرده‏ایم.